BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA 1990-2019

BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA PONAD GRANICAMI

Wieloetniczna kraina historyczna, położona pomiędzy Karpatami a środkowym Dniestrem, często jest określana jako "Szwajcaria Wschodu" lub "Europa w miniaturze". Życie wśród ludzi różnych narodowości i wyznań jest prawdziwą szkołą wzajemnego zrozumienia i poszanowania wartości sąsiadów – szkołą tolerancji, komunikacją międzykulturową. Bukowina jest przestrzenią współistnienia kultur, współdziałania i przenikania się różnorodnych tradycji i języków. Długotrwałe procesy nakładania się kultur wywarły istotny wpływ na kształt świadomości "Człowieka z Bukowiny", tak zwanego homo bucovinensis.

Dzisiaj, w czasie globalizacji i procesów integracyjnych, coraz większe znaczenie ma przywiązanie do konkretnych miejsc, ludzi, wartości i sensów składających się na małą ojczyznę. "Duch Bukowiny" szczególnie uwidacznia się podczas Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego "Bukowińskie Spotkania". Są to spotkania bez granic. pomimo różnic językowych i kulturowych, ich uczestnicy integrują się w jedną rodzinę bukowińską. "Bukowińskie Spotkania" zaszczepiają tolerancję, uczą wyrozumiałości i otwartości na wpływy innych kultur oraz pobudzają do poznawania się nawzajem. Organizatorzy tej imprezy, na czele z dyrektorem festiwalu Zbigniewem Kowalskim, pragną odtworzyć klimat i sytuację kulturową dawnej wieloetnicznej Bukowiny.

Pomysł organizowania festiwali bukowińskich sięga 1986 roku, kiedy w Jastrowiu powstał Zespół obrzędowy Górali Czadeckich "Jastrowiacy", założony przez polskich przesiedleńców z Bukowiny. Pierwszy festiwal odbył się w 1990 roku. Jego uczestnikami były zespoły z bukowińskim rodowodem z Polski (7) oraz 2 z Bukowiny: polski zespół z Pojany Mikuli w Rumunii i ukraiński zespół z Czerniowiec. W kolejnych latach, tj. 1991-1998 – dzięki systematycznemu powiększaniu grona uczestników, festiwal stał się międzynarodową areną prezentacji kultury ludowej wszystkich grup etnicznych historycznej Bukowiny oraz ich dorocznym świętem. Międzynarodowy festiwal folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania" w latach 1990-1998 odbywał się w Polsce (Jastrowie, Piła). W wyniku wielostronnych kontaktów z Polakami z Bukowiny północnej i południowej oraz z innymi grupami bukowińskimi w Polsce narodził się pomysł spotkań wszystkich grup narodowych i etnicznych reprezentujących folklor Bukowiny.

Z każdym rokiem festiwal nabierał rozmachu. W 1993 roku brało w nim udział trzynaście zespołów: sześć z Polski, dwa z Rumunii (jeden z nich stanowiła grupa Polaków z Bukowiny południowej) i pięć zespołów z Ukrainy, z których jeden reprezentował polską wspólnotę, a jeden żydowską. w 1993 roku po raz pierwszy na festiwalu wystąpił zespół z Niemiec. Rok później już szesnaście zespołów folklorystycznych prezentowało się festiwalowej publiczności: dwa polskie zespoły z Rumunii, trzy z Ukrainy (w tym polski i żydowski), dwa z Niemiec i siedem z Polski. Tradycja niemieckiego uczestnictwa w festiwalu kontynuowana była w 1995 roku, niestety, później nieco zanikła. Natomiast w 1996 roku w wieloetniczny pejzaż festiwalu wpisały się zespoły ze Słowacji, gdzie również mieszka bukowińska społeczność. Ponadto, w festiwalu wzięły udział: polski zespół z Rumunii, sześć z Ukrainy (dwa polskie i żydowski) oraz dziewięć zespołów z Polski. W 1997 roku bukowiński folklor prezentowały już dwadzieścia dwa zespoły z siedmiu państw europy: trzy rumuńskie (w tym dwa utworzone przez przedstawicieli polskiej wspólnoty), sześć ukraińskich (w tym dwa polskie), słowacki, węgierski, niemiecki i polski zespół ze Słowenii oraz dziewięć polskich zespołów. W 1998 roku do wielkiej festiwalowej rodziny dołączyły dwa zespoły Starowierców z Rumunii. Rozrosła się nie tylko liczba zespołów i artystów chcących pokazać umiejętności własnego folkloru, ale także poszerzyła się siatka miast i państw chcących u siebie zorganizować kolorowe święto folkloru bukowińskiego.

Od 1999 roku "Bukowińskie Spotkania" odbywają się również w Câmpulung Moldovenesc w Rumunii i w Czerniowcach na Ukrainie. Od 2000 roku do organizacji bukowińskiego święta dołączyli bukowińscy Seklerzy z Bonyhád. Z każdym rokiem w festiwalu uczestniczy coraz więcej zespołów folklorystycznych reprezentujących wszystkie mniejszości narodowe i etniczne na Bukowinie. W 2003 roku bukowiński festiwal zrealizowano aż w sześciu państwach: Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w Ukrainie, w Niemczech i Słowacji. W latach 2008-2014 piątą areną festiwalu były Turčianske Teplice na Słowacji, a w latach 2014 – 2016 roku "Bukowińskie Spotkania" odbywały się w Kiszyniowie w Republice Mołdawii. W 2015 roku z sukcesem zainaugurowano "Bukowińskie Spotkania" w Dzierżoniowie, a w sierpniu 2017 roku rozpoczęto realizację festiwalu w Lubaniu, który od 2018 roku jest czwartym miastem organizującym to międzynarodowe przedsięwzięcie w Polsce. Wydarzenia w ramach XXX edycji Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego "Bukowińskie Spotkania" odbyły się w Polsce (Jastrowie, Piła, Lubań, Dzierżoniów), w Rumunii, na Węgrzech i na Ukrainie.

We wszystkich edycjach "Bukowińskich Spotkań" uczestniczyło ponad 500 zespołów z bukowińskim rodowodem, prezentując 2891 programów: zespoły z Rumunii - 1047, z Ukrainy - 716, z Polski - 485, z Węgier - 474, ze Słowacji - 69, z Mołdawii - 64, z Serbii - 19, z Niemiec - 8, z Bośni i Hercegowiny - 4, z USA - 2, z Czech - 2, ze Słowenii - 1.
W latach 1990 - 2019 odbyło się 111 edycji "Bukowińskich Spotkań" w 7 krajach: w Polsce, w Rumunii, na Ukrainie, na Węgrzech, na Słowacji, w Mołdawii i w Niemczech. Na festiwalowych arenach zaprezentowało się 57 068 artystów, w tym: z Polski 10 262, z Ukrainy 13792, z Rumunii 21727, z Węgier 8318, z Słowacji 1186, z Niemiec 144, z Mołdawii 1113, z USA 5, z Serbii 424, ze Słowenii 6, z Bośni i Hercegowiny 46, z Czech 45 osób.

Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania" nie jest konkursem. Grupy artystyczne biorące udział w festiwalu są pod wieloma względami odmienne, reprezentując różne "przestrzenie" kulturowe. Zróżnicowanie to przejawia się w różnych aspektach:

1. Narodowość i pochodzenie etniczne.
2. Kraj zamieszkania.
3. pochodzenie i związki z Bukowiną.
4. wyznanie religijne.
5. wiek uczestników.
6. Miejsce zamieszkania.
7. wykonywany repertuar.
8. Staż.
9. Stopień profesjonalizmu wykonania.
10. liczebność grupy.

Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania" to kolorowe święto, którego formuła i cele, kształtowały się na początku lat 90. XX wieku i były systematycznie poszerzane i doskonalone w trakcie każdego zrealizowanego festiwalu. To międzynawowe, ponadgraniczne barwne święto to przede wszystkim popularyzacja i ochrona wartości, które mają wpływ na utrwalanie tożsamości narodowych, umacnianie tradycji i więzi międzyludzkich. festiwal jest świętem folkloru i ludzi propagujących dialog międzykulturowy, szacunek do drugiego człowieka, dziedzictwa kulturowego, języka.

Od pierwszych "Bukowińskich Spotkań" upłynęły trzydzieści dwa lata. Dzięki zapałowi Zbigniewa Kowalskiego "Bukowińskie Spotkania" zyskały rangę międzynarodową odbywały się w siedmiu krajach, zamieszkałych przez Bukowińczyków. Polskie Jastrowie i Piła (od kilku lat także Dzierżoniów i Lubań), rumuński Câmpulung Moldovenesc, węgierski Bonyhád, słowackie Turčianske Teplice i Skalité, ukraińskie Czerniowce, niemieckie Monachium, Augsburg, mołdawski Kiszyniów gościnnie przyjmowali uczestników festiwalu, podziwiając kulturę "innych", ale jednocześnie bliskich narodów, które łączy tradycja zgodnego współżycia na ziemi przodków.

Ponad trzydziestoletnia historia "Bukowińskich Spotkań" i jej funkcjonowanie na arenie międzynarodowej rozpoczyna się podpisaniem Porozumienia w sprawie realizacji Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego "Bukowińskie Spotkania", który to dokument od 1999 roku jest corocznie sygnowany, przez partnerów w Polsce i za granicą. Wyznacza on formułę i koncepcję festiwalu, jego cele, zadania, warunki udziału, prawa i obowiązki organizatorów, jasno określa miejsca i daty przeprowadzenia przedsięwzięcia w różnych krajach europejskich w ciągu roku.

Regionalne Centrum Kultury – Fabryka Emocji jest głównym organizatorem festiwalu, do którego zadań należy sprawowanie i nadzór merytoryczny nad całym przedsięwzięciem, koordynacja i wspieranie działań zagranicznych partnerów, którzy odpowiadają za realizację festiwalu w swoich krajach (od 1999 r.). Koordynuje również pracę nad podpisaniem międzynarodowego porozumienia, dzięki któremu "Bukowińskie Spotkania" mogą się odbywać. Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania", niezależnie od kraju, w jakim się odbywają, ma wspólną oprawę graficzną, która tworzy symboliczną spójność międzynarodowego przedsięwzięcia. Wszystkie materiały dla wszystkich części festiwalu: porozumienie, regulamin i założenia programowe, zaproszenia, katalog, plakat są redagowane, przygotowywane i drukowane przez Regionalne Centrum Kultury – Fabryka Emocji w Pile. Katalog festiwalowy to główne wydawnictwo festiwalowe, które przedstawia wszystkich uczestników "Bukowińskich Spotkań".

W ciągu 30. lat przygotowania i przeprowadzenia tego wielkiego barwnego międzynarodowego święta Regionalne Centrum Kultury stało się centrum organizacyjnym festiwalu. Jest dzisiaj jednym z ważniejszych ośrodków promujących wielokulturowość Europy Wschodniej, dialog międzykulturowy jako sposób poznawania się, rozwoju i zapobiegania konfliktom, zwłaszcza wśród mniejszości narodowych i etnicznych. Regionalne Centrum Kultury – Fabryka Emocji w Pile gromadzi i dokumentuje wszystkie prezentacje sceniczne, które odbywały się w ciągu 30 lat we wszystkich państwach. Na dokumentację tę składają się fotografie, filmy oraz bibliografia. Festiwal stał się rozpoznawalnym wydarzeniem, którym licznie interesują się dziennikarze. Ich materiały: relacje, informacje, reportaże, wywiady, recenzje, podkreślają nie tylko wielkość przedsięwzięcia, jego rangę artystyczną, ale i wyjątkowy charakter. Wielu z nich wskazuje festiwal jako model europejskiej imprezy kulturalnej i partnerskiej współpracy. Wszystkie informacje medialne – od 1990 roku – dokumentowane są przez Regionalne Centrum Kultury w Pile, które zgromadziło ponad 3500 informacji medialnych z Polski, Rumunii, Węgier, Słowacji, Ukrainy, Mołdawii, Serbii i Niemiec. Dla przykładu w 2019 roku zebrano 266 informacji medialnych we wszystkich państwach.

MFF "Bukowińskie Spotkania" przyczynia się do nawiązania i zacieśniania współpracy transgranicznej. Dzięki festiwalowi podejmowane są systematyczne – regionalne i międzynarodowe – wspólne działania na rzecz ochrony bukowińskiego folkloru oraz propagowania idei festiwalu. Partnerami są instytucje kultury i samorządy w Polsce, na Ukrainie, w Rumunii i na Węgrzech. W efekcie udanych projektów festiwalowych kilka miast podpisało umowy partnerskie; ich współpraca rozwija się do dzisiaj, wykraczając poza sferę festiwalu bukowińskiego.

Każdego roku Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania" jest wzbogacony o elementy edukacyjne, poznawcze, kulturowe. Między innymi tymi elementami były: "Wspólna ulica", Smaki Bukowiny, obrzędy wesela, Noce Świętojańskie, Kuchnia bukowińska, Święto miodu, Dożynki, Bale bukowińskie, Kultura miejska Czerniowiec, wystawy twórców ludowych, Święto Jesieni. Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania" stanowi także przestrzeń dla rozwoju nauki oraz popularyzacji wiedzy. Właściwie od samego początku związany jest z nim cykl międzynarodowych konferencji naukowych, a od kilku lat także Bukowiński Festiwal Nauki.

"Bukowińskie Spotkania" są wydarzeniem, które w wielowymiarowy sposób wpływają na integrację społeczną, pomagają poznać i zrozumieć kulturę sąsiedniego narodu. Są płaszczyzną współpracy pomiędzy reprezentantami różnych światów społeczno-kulturowych. Stanowią przykład koegzystencji świata kultury i świata nauki. Inspirują do refleksji i do własnych poszukiwań, oddziałując nie tylko na środowisko bukowińskie. Jest to propozycja dla każdego, niezależnie od pochodzenia, wieku, miejsca zamieszkania etc. festiwal staje się przestrzenią, w której skraca się dystans społeczny i ludzie są "bliżej siebie". Dzięki wydarzeniom kulturalnym, naukowym oraz popularnonaukowym pomysłodawcom i organizatorom udało się stworzyć międzynarodowe wydarzenie łączące kulturę, naukę i edukację. Niezmiernie istotnym jego walorem jest pozytywny odbiór społeczny. Dzięki niemu można powiedzieć, że "Bukowińskie Spotkania" w wielowymiarowy sposób poszerzają horyzonty poznawcze uczestników, przyczyniają się do przekraczania granic i zawierania prawdziwych przyjaźni międzyludzkich.

Ze względu na panującą w Europie pandemię Covid-19 otwarcie XXXI Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego "Bukowińskie Spotkania" odbyło się 24 czerwca 2020. Zespół "Jastrowiacy" z Jastrowia zaśpiewał hymn Bukowińczyków "Buki, moje buki". Na specjalnej platformie połączyły się wszystkie zespoły ze swoich miejsc w strojach ludowych, w gotowości do występów scenicznych. Dyrektor tego największego w Europie festiwalu Zbigniew Kowalski powiedział: "Kochani Bukowińczycy. To nie jedyna niespodzianka, która została przygotowana dla was. Dzisiaj na witrynie https://bukowina.rck.pila.pl/ pojawiła się szczegółowa informacja fotograficzna polskich zespołów. obserwuję państwa i widzę ile was jest z nami na łączach internetowych. widzimy wspólnie jaka bukowińska rodzina jest duża, a czas festiwalowy jest oczekiwany przez wszystkich Bukowińczyków. ponad granicami, ponad podziałami, ponad przeszkodami rozpoczynamy symbolicznie nasze prezentacje z nadzieją, że do końca roku będziemy mogli wspólnie śpiewać. Jest mi niezmiernie miło powitać państwa w ten symboliczny moment".

Helena Krasowska,
Magdalena Pokrzyńska